De potentiële waarde van data groeit al jaren bij organisaties en binnen ziekenhuizen is dit niet anders. Maar in welke mate wordt het potentieel van data daadwerkelijk benut, en zijn ziekenhuizen hierop voldoende georganiseerd? Uit ons onderzoek zien wij een mogelijke tweedeling ontstaan in hoe de Nederlandse ziekenhuizen zich hierop organiseren.
De druk op de zorg neemt de laatste jaren significant toe. Zo zijn er tekorten aan personeel en is er een hoge administratielast, terwijl de zorgvraag toeneemt o.a. door Covid-19 en vergrijzing. Het is daarom van belang om te sturen op efficiënte inzet van personeel en het maximaal terugdringen van onnodige zorg en onnodige kosten. Data speelt hierin een onmisbare rol. Potentiële toepassingen van data bestrijken een breed scala; Van inzicht in passende zorg tot innovatieve technologie voor gezondheidsprognose. Deze toepassingenzien we steeds vaker in de vorm van datagedreven projecten terugkomen bij ziekenhuizen, maar een datastrategie en de juiste datacompetenties die de duurzame impact hiervan verwezenlijken, ontbreken nog vaak.
Dat ziekenhuizen de potentiële waarde van data zien blijkt uit eigen onderzoek [1,2,3,4]; bijna de helft van alle ziekenhuizen hebben recentelijk een (innovatie)project gestart danwel afgerond waarin data een centrale rol speelt (Figuur 1). Dit zijn projecten waar er gedifferentieerd en geïnnoveerd wordt met data, van inzicht creëeren in instroom, doorstroom en capaciteit tot aan (risico op) hartziekten voorspellen door middel van AI.
Figuur 1: Percentage Ziekenhuizen (per categorie) die innovatieprojecten uitvoeren waar data een centrale rol speelt
Hier is een duidelijke tweedeling te zien tussen topklinische (61%) en academische (62%) ziekenhuizen tegenover algemene ziekenhuizen waar slechts 37% van de ziekenhuizen recentelijk een dataproject hebben uitgevoerd of zijn gestart.
Het succesvol realiseren van waarde uit data gaat vaak gepaard met beslissingen die strategische implicaties over verschillende domeinen heen hebben en een integrale visie vereisen
Omdeze projecten goed te organiseren en de inzichten en bevindingen komende uit deze projecten te borgen binnen de organisatie en vast te leggen in de manier van werken, is het van belang dit centraal binnen een ziekenhuis te beleggen. Immers, het succesvol realiseren van waarde uit data gaat vaak gepaard met beslissingen die strategische implicaties over verschillende domeinen heen hebben en een integrale visie vereisen. Daarom is hetnoodzakelijk omeen datastrategie te hebben die onderdeel is van de ziekenhuis-brede strategie. In een datastrategie wordt concreet gemaakt welke rol én meerwaarde data heeft in het realiseren van de ziekenhuisstrategie. Opvallend genoeg blijkt uit eigen onderzoek(1,2,4) dat het belang van data door slechts 1 op de 4 Nederlandse ziekenhuizen als speerpunt van de strategiewordtgepositioneerd. Daarbij is data aanzienlijk vaker een speerpunt in de strategie van academisch ziekenhuizen (63%) dan in topklinische (22%) en algemene ziekenhuizen (20%).
Figuur 2: Percentage Ziekenhuizen (per categorie), waarbij data een speerpunt is in de strategie
Bij het vergelijken van bovenstaande figuren valt op dat ondanks dat het merendeel van topklinische ziekenhuizen datagedreven projecten uitvoert, deze vaak niet data als speerpunt benoemen in hun strategie. Daarnaast scoren algemene ziekenhuizen in beide analyses het laagst. Dit roept de vraag op of actie geboden is om met name deze laatste groep ziekenhuizen niet verder achterop te laten komen. Verdere achterstand op data en digitaal vlak beïnvloedt de aantrekkelijkheid voor personeel en patiënten terwijl de druk van verzekeraars op dit onderwerp zal toenemen (vanuit bijvoorbeeld het IZA, waarin passende zorg en het uitwisselen en zelfs met AI voorspellen van capaciteitsvragen expliciet benoemd wordt).
De echte inspanning komt in de uitvoering naar datagedreven werken
Het hebben van een datastrategie is een goed startpunt om te komen tot valorisatie van data. De echte inspanning komt echter na het weggaan van de ‘comfortabele visie’ naar de operationalisering van de strategie om echt datagedreven te worden. Dit begint met:
Het opstellen van een roadmap van data value cases die het programma drijven door directe, zichtbare waarde voor de eindgebruiker (zorgverleners danwel patienten)
Het benutten van de geprioriteerde data value cases voor gerichte verbeterinitiatieven op datakwaliteit en governance om zo de basis op orde te krijgen
Het gestaag opbouwen van de benodigde (technische) competenties die de organisatie ondersteunen in het ontwikkelen van een duurzame datagedreven werkwijze
In onze ervaring is waardegedreven werken de weg om tot succesvolle verandering te komen waardoor data de grotere organisatiedoelstellingen effectief gaat ondersteunen. Door het opstellen van een datastrategie wordt de waarde en benodigde investering concreet gemaakt. Ook bij het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis hebben wij mogen helpen met het opzetten van hun datagedreven programma en bleken data value cases de motor voor verandering.
Wij zijn er dan ook van overtuigd dat elke zorginstelling met een beperkte tijdsinvestering meer waarde uit zijn data haalt met een solide datastrategie. Neemt u gerust contact op!
Met dank aan Isabelle Patist en Chantal van de Luijtgaarden.
Rinke Klein Entink
Director Data & Analytics bij IG&H
E: rinke.kleinentink@igh.com
Bronvermelding
[1] Websites van 72 ziekenhuizen. Laatst bezocht op 30 September 2022.
[2] Strategie en beleidsdocumenten van 72 ziekenhuizen (mits openbaar). Laatst bezocht op 30 September 2022.
[3] LinkedIn profielen van 72 ziekenhuizen. Laatst bezocht op 30 September 2022.
[4] Artikelen op Online Kennisplatformen over ICT en Data binnen de zorg, waarbij ziekenhuizen en dataprojecten besproken werden (zoals www.datavoorgezondheid.nl/ en www.icthealth.nl/). Laatst bezocht op 30 September.