Utrecht, 6 september 2023 – Uit een analyse van technologie- en consultancybedrijf IG&H, op basis van de conclusiepagina's van alle 35 regiobeelden uit de zorgkantoorregio's, blijkt dat arbeidsmarktproblematiek en de toenemende zorgvraag rondom ouderen veelvuldig terugkomen in de regiobeelden. Tegelijkertijd blijft een thema zoals de opgave om te verduurzamen nog onderbelicht. Ook wordt de inzet van technologische innovaties slechts voorzichtig genoemd als oplossing, terwijl dit één van de kernpunten is binnen de werkagenda van het Integraal Zorgakkoord (IZA). IG&H voerde deze analyse uit om inzicht te krijgen in de opgeschreven uitdagingen, genoemde aandachtspunten en samenwerkingsvormen in de regio’s.
Problematiek rondom verduurzaming en domein overstijgende samenwerking onderbelicht
Het regiobeeld is opgesteld om de feitelijke situatie in de regio te schetsen en geeft inzicht in het verschil tussen de (verwachte) zorg- en ondersteuningsvraag en het (verwachte) zorg- en ondersteuningsaanbod. Uit de conclusies van deze beelden blijkt dat zorgorganisaties en gemeenten overwegend dezelfde knelpunten ervaren, ongeacht de regio. De knelpunten die verreweg het meest genoemd worden in de regiobeelden zijn arbeidsmarktspanning (35 keer), druk op de zorgvraag rondom ouderen (32 keer) en problematiek gerelateerd aan mentale gezondheid (26 keer). Dit komt overeen met de aanleiding voor het landelijk Integraal Zorgakkoord. In de aanleiding van het IZA wordt ook gesproken over nog onvoldoende domein overstijgende samenwerking en de opgave om te verduurzamen. Opvallend genoeg wordt problematiek rondom deze thema’s maar beperkt genoemd als een van de hoofdconclusies van de regiobeelden.
Grote overlap in beoogde vervolgstappen, versnippering ligt op de loer
Regio’s gaan het komende half jaar aan de slag met het opstellen van de regioplannen, waarin wordt beschreven hoe de knelpunten komende jaren worden aangepakt. Veel regiobeelden geven al voorbeelden van deze plannen, waarbij uit de analyse van IG&H blijkt dat ook hierin veel overlap zit. Het gaat bijvoorbeeld over preventie-aanpak, aanpak rondom arbeidsmarktproblematiek en het verbeteren van onderlinge samenwerking. Cruciaal is om deze overlap tussen de regio’s te erkennen en te leren van de succesvolle transformaties die reeds in gang zijn gezet. Regio’s moeten van een ‘not invented here’ houding naar een ‘proudly inspired by’ mentaliteit. Bovendien is het van belang dat regio’s gebruik kunnen maken van regio-overstijgende integrale oplossingen die overal kunnen werken.
Bas Leerink, managing director bij IG&H: “Opvallend is dat de inzet van technologische toepassingen en het inzetten op digitale databeschikbaarheid in veel regiobeelden nog onderbelicht zijn gebleven, alhoewel dit één van de kernpijlers is binnen de IZA werkagenda.” Daarnaast vindt Leerink het opmerkelijk dat er nog weinig gesproken wordt over bijvoorbeeld het terugbrengen van administratieve lasten en het verminderen van de belasting op klimaat, milieu en leefomgeving. Dit terwijl deze thema’s in de inleiding van het IZA zijn opgenomen als ambities.
IZA en de regiobeelden vormen basis voor intensievere samenwerking
Dat de conclusies in de regiobeelden slechts in beperkte mate verschillen, roept de vraag op of het nuttig is geweest om dit op 35 plekken uit te werken. Echter heeft dit feitelijke regionale beeld op veel plekken wel geleid tot de start van samenwerking. Waar sommige regio’s al jarenlang werken aan domein overstijgende samenwerking, bijvoorbeeld in professionele stichtingen, zijn andere regio’s pas sinds de aftrap van het IZA begonnen met eerste gesprekken. Uiteraard zal de mate van volwassenheid invloed hebben op de kwaliteit en realisatie van beoogde transformaties. Maar positief is dat in alle regio’s het IZA, met als eerste stap het opstellen van het regiobeeld, heeft geleid tot een gevoelde urgentie om samenwerkingsverbanden te verstevigen en te professionaliseren.
Impactvolle zorgtransformaties vragen om brede en ambitieuze blik
Intussen zijn alle regio’s bezig met het opstellen van de regioplannen. Omdat de eerste voorbeelden van plannen die in de regiobeelden worden beschreven enigszins voorzichtig van aard lijken te zijn, is het de vraag of deze aanpak daadwerkelijk zal leiden tot ingrijpende veranderingen in de zorg. “Van groot belang is dat regio’s snel en voortvarend aan de slag gaan” zegt Bas Leerink. “Start de voor de hand liggende, impactvolle transformaties zo snel mogelijk. Zorg daarnaast dat het regioplan direct gebruikt kan worden voor het starten van de transformaties.”