De veranderingen in de zorg gaan door het Integraal Zorgakkoord sneller dan ooit. Nog nooit zijn zoveel zorgaanbieders tegelijkertijd bezig geweest met plannenmakerij om de zorg ook in toekomst toegankelijk, van goede kwaliteit en betaalbaar te houden. Dit is hard nodig, want we ervaren allemaal dat de zorg vastloopt. De bereidheid om te veranderen is onder zorgpersoneel en bestuurders groter dan ooit. Het grote verschil met jaren geleden is dat de onheilspellende grafieken van toen nu de nieuwe werkelijkheid zijn. Er zijn zorgaanbieders die iedere dag moeite hebben om de roosters rond te krijgen en er zijn patiënten voor wie de wachtlijsten veel te lang zijn.
Deze urgentie van het personeelstekort wordt ook door het nieuwe kabinet gevoeld. In het regeerakkoord staat letterlijk dat “het afwenden van onbeheersbare arbeidsmarkttekorten grote prioriteit heeft”. Ook het nieuwe kabinet zet het IZA door en wil het nog verder verbreden, intensiveren en concretiseren in een zorg en welzijnsakkoord tot en met 2028. Hoe dit er precies uit gaat zien, is nog even afwachten.
Ondertussen kunnen zorgaanbieders gerust doorgaan met het opstellen van snelle toetsen en transformatieplannen en zorgverzekeraars met het op grote schaal beoordelen daarvan. Dat is in de basis positief want in deze plannen staan vergaande ideeën voor de zorg. Maar met ieder goedgekeurd plan ontstaat ook de vraag hoe we de hoognodige transformatie in de praktijk gaan brengen. Hoe gaan zo veel zorgaanbieders tegelijkertijd zorgen voor een goede implementatie? Daarvoor geven wij hier zeven tips, in willekeurige volgorde.
Ambitie is goed, actie is beter
Bij de ontwikkeling van transformatieplannen staan nogal eens al te rooskleurige effecten. Dit gebeurt onder druk van de verzekeraars of door het opportunisme van leveranciers. Dit is niet alleen een groot risico voor de veranderbereidheid (want dit geeft negatieve energie), maar ook voor de financiering (omdat mijlpalen niet worden gehaald). Houd het dus bij realistische doelen en start op tijd.
De juiste mensen in de bus
Veranderen is een vak, en al helemaal in de zorg. Zorg dus dat er op sleutelposities een echt goed team van veranderaars zijn. Deze kunnen best tijdelijk worden ingevuld door externen met specifieke expertise, maar enkel wanneer zij dit eerst voordoen, dan samendoen en de zorgaanbieder het tenslotte zelf doet. Zodat de organisatie zonder ondersteuning zelfstandig verder kan. Zorg ervoor dat nieuwe werkwijzen, resultaten en/of processen daadwerkelijk inslijten in de organisatie.
Van papier naar praktijk
Het nadeel van IZA is dat het een enorme klassieke projectmatige manier van denken met zich meebrengt. Het staat in het plan, dus we voeren het zo uit. Maar als iets in de praktijk niet werkt, stop er dan mee of verander van werkwijze. Ga hierover in gesprek met de verzekeraar en beweeg (“agile”) mee met het succes. Neem ook de tijd, want veranderen met zo veel verschillende betrokkenen vraagt tijd en dit stopt niet aan het einde van IZA-periode.
Hard & hart
In de transformatieplannen lezen we vooral harde elementen als KPI’s, besturing, organisatiestructuren en business cases. Succesvol veranderen gaat echter vooral om het stimuleren van gewenst gedrag en ontmoedigen van ongewenst gedrag. Niet alleen bij het zorgpersoneel, maar zeker ook bij cliënten en patiënten. Dan gaat het over de noodzaak, bekwaamheid en bereidheid tot veranderen. Met alleen KPI’s is er geen verandering.
De-implementatie
Laten we uitkijken dat we geen toepassingen en innovaties gaan stapelen bovenop het bestaande. Het introduceren van passende zorg betekent ook het afscheid nemen van niet-passende zorg. Het implementeren van digitale zorg, betekent ook het de-implementeren van niet-digitale zorg. In onze ervaring is zeker zo’n 70% van de plannen inhoudelijk vergelijkbaar. Er wordt nu onderling tussen zorgaanbieders best veel kennis uitgewisseld over de plannen. Laten we dit ook doen voor de-implementatie methoden.
Veranderen vraagt om regionale organisatie
Zonder goede regionale afspraken en onderling vertrouwen is het lastig veranderen. De mate waarin regio’s en zorgaanbieders nu al samenwerken verschilt sterk. Er zijn nog best veel regio’s die hier net mee beginnen en voor wie bijvoorbeeld het aanspreken op verantwoordelijkheden nog nieuw is. Het goed en tijdig neerzetten van een regionale organisatie, inclusief afspraken, monitoring en financiën, is echter cruciaal voor het laten slagen van de implementatie.
Niet wachten maar starten
Wat opvalt is dat zorgorganisaties wachten op de goedkeuring van het transformatieplan voor zij beginnen. Dat is best bijzonder, want direct beginnen is best slim. Het zorgt voor een sneller effect, het geeft een voorsprong op de arbeidsmarkt én straalt naar alle betrokkenen uit dat je staat voor de verandering. Bovendien worden niet alle financiën gedekt door IZA en dus zijn er al wel activiteiten die ook zonder de goedkeuring van de verzekeraar door kunnen gaan.
Over implementatie is het soms moeilijk vertellen. Het is immers vooral iets wat moet gebeuren. Heb je nog meer tips over hoe het bij jou in de praktijk werkt? Laat het ons weten.
Walter Kien
Director Healthcare
T: +31 6 29 56 52 08
Comments